Een bijdrage van ons burgerraadslid Eric Roels.
Op dinsdag 26-01-2021 heb ik een bijeenkomst bijgewoond van de Nederlandse Vereniging van Raadsleden met als onderwerp de sturing op grote projecten (infrastructuur en sociaal domein). Een interessant onderwerp waarbij wij als raad direct bij betrokken zijn mede op basis van het onderzoeksrapport van de Rekenkamer en de aanbevelingen die zij hebben gedaan.
De bijeenkomst is door een 30- tal deelnemers bezocht met een grote deelname vanuit Tilburg (LST, 50-plus, SP. Lokaal Tilburg en de griffie).
Allereerst werden de uitkomsten gedeeld van een uitvraag grote gemeenten die in het najaar van 2020 heeft plaatsgevonden. Een tweetal zaken zijn daarin naar voren gekomen.
1. Hoe zit het met het kennisniveau van de raad om invloed te kunnen uitoefenen op de sturing van grote en vaak complexe projecten met vele belangen? Vaak ontbreekt het daaraan en is het gewenst na te denken hoe hierin kan worden voorzien door bv het aantrekken van een onafhankelijk adviseur.
2. Moeten we geen goed protocol hebben met daarin aangegeven hoe het hele traject verloopt. Als voorbeeld wordt Amsterdam genoemd waar gewerkt wordt met een startnota, voortgangsrapportages en verantwoordingsdocumenten.
Vervolgens is het aan de deelnemers hun ervaring met elkaar te delen en een aantal wil ik hier opnemen:
1. Allereerst neemt Peter van den Hoven het woord en geeft aan hoe het met ons nieuwe stadskantoor is verlopen. Een project dat financieel uit de klauwen is gelopen. Begonnen met een bedrag van €45 mln en we zitten nu op een bedrag van €105 mln. De raad is gedurende het proces constant geconfronteerd met het voteren van kredieten en stond met de rug tegen de muur. Stopzetten ging niet en bijsturen was moeilijk vanwege een gebrek aan kennis. De raad heeft geen invulling kunnen geven aan zijn controlerende rol maar heeft ook niet vooraf duidelijke kaders gesteld.
2. In de gemeente Emmen is het heel anders verlopen met het nieuwe centrumplan voor een bedrag van €480 mln. De nestor van de raad die het hele project van A tot Z heeft meegemaakt geeft een korte uiteenzetting.
Goed voorbeeld: Emmen
Een project met een looptijd van 8 jaar. De raad heeft collectief vanaf de start gesteld dat zij zich wilde laten adviseren door een externe partij. Daar is een aanbestedingsprocedure voor gevolgd met deelprojecten en daar is Twijnstra Gudde (TG) als beste uitgekomen. TG heeft verschillende disciplines ingebracht (ruimtelijk, stedenbouwkundig, grond- en bouwexploitatie en financieel) om die manier ook een goede belangenafweging te maken.
De vertegenwoordiging vanuit de raad heeft plaatsgevonden vanuit de commissie bestuur (waar de fractievoorzitters in vertegenwoordigd waren). Het voltallig college nam ook deel aan deze commissie voor wat betreft dit onderwerp en de burgemeester was de coördinator. Dus een samenwerking tussen raad en college waarbij het onderscheid coalitie en oppositie geen enkele rol speelde. Er was één belang namelijk het realiseren van een centrum plan dat voldoet aan de gestelde eisen en niet het budget gaat overschrijden.
Er werd gewerkt met een strakke planning en er waren heldere kwaliteits- en middelencriteria benoemd. Maandelijks kwam men bij elkaar en werd gewerkt met voortgangsrapportages waar alle elementen in werden meegenomen.
Het resultaat is uiteindelijk bereikt en men is zelfs binnen het budget gebleven (€8 mln over).
De lessen die we hiervan leren:
- Zorg dat bij grote projecten helder is hoe de raad zich wil laten ondersteunen.
- Zorg voor een brede deelname vanuit de raad zonder onderscheid te maken tussen coalitie en oppositie.
- Betrek het college er volledig bij en zorg voor een directe koppeling tussen raad en college.
- Zorg voor een duidelijke heldere formulering van de opgave waarin op voorhand helder is welke kwaliteit gerealiseerd wordt en tegen welke kosten.
- Zorg voor een zorgvuldige bewaking tijdens het proces door vaste momenten van samenkomst. Daarin wordt de stand van zaken besproken aan de hand van voortgangsrapportages met informatie over de kwaliteit en de kosten.
- Wat niet in de uiteenzetting aan de orde kwam maar waar ik nog op wil wijzen dat we ook aandacht moeten hebben voor de verschillende rollen van betrokkenen (betrokkenen en belanghebbenden, raad. college en ambtenaren). Daar moet vooraf helderheid over zijn. Hier komt o.a. inwonersparticipatie aan de orde.
Geen goed voorbeeld: Almere
De gemeente Almere heeft ingezoomd op de Floriade. Zij hebben in 2012 het bidbook gewonnen en het is de bedoeling dat de Floriade in 2022 open gaat.
Naar de mening van een raadslid een project wat het gevoel geeft dat we in een fuik zijn getrokken door telkens geconfronteerd te worden met feiten waaruit bleek dat een weg terug niet meer mogelijk is. Het is slecht verlopen: de Raad van Commissarissen is opgestapt en het is – naar de woorden van het raadslid- financieel en organisatorisch een bende. Begonnen op €10 mln, nu zitten we op €60 mln. en hij vermoedt dat de €100 mln ook wel wordt aangetikt.
Tot zover mijn analyse van de bijeenkomst met als voorstel dit te betrekken bij de nog te voeren discussie over grote projecten.
Met vriendelijke groet,
Eric Roels. 29-01-2021.